026. Η Κορίστιανη κατά τον 16ο αιώνα

 

Το Σούλι βρίσκεται στο νότιο τμήμα ευρύτερης λεκάνης περικλειόμενης από κορυφογραμμές βουνών που διατάσσονται σε σχήμα πέταλου με το άνοιγμα του στα νότια. Τα βουνά αυτά είναι: δυτικά ( Ζαβρούχο, Παραβούνι, Σπάθες, Κάντας, Τσιλιμίγκου ), βόρεια ( Ζυγαριά, Ξέφωτο, Άλυσσος / Ντομπλίρο) και ανατολικά (Βριτζάχα, Κουκουρέλια, Πεζούλια, Γκούρα, Κακοσούλι, Βούτσι, Μούργκα, Φλάμπουρο). Η λεκάνη χαμηλώνει προς τα νότια όπου και ρέουν τα επιφανειακά νερά για να καταλήξουν στον Αχέροντα. Τα χαμηλότερα βουνά στα νότια είναι τα Βορίλια, η Μπενούκα και το Λιανό

Στις πλαγιές  όλων αυτών των βουνών αναπτύχθηκαν εκτός από το Τετραχώρι του Σουλίου και κάποιοι οικισμοί που αργότερα αποτέλεσαν τα Σκάπετα.

Σημαντικότερο από τα μετέπειτα Σκάπετα, εμφανίζεται με βάση τις οθωμανικές φορολογικές απογραφές του 16ου αιώνα το χωριό της Κορίστιανης. Η θέση του είναι στο βορειότερο σημείο της λεκάνης και εκεί διασταυρώνονται το μονοπάτι από Παραμυθιά / Βέλιανη μέσω περάσματος Σταυρού που έρχεται από δυτικά, με το μονοπάτι από Πόποβο από βόρεια για να συνεχίσουν νοτιοανατολικά  μέσω Βριτζάχας προς Ζωτικό (Λιβίκιστα) της Λάκκας ή νότια προς Κουκουλιούς και Σούλι.

Δημογραφικά η Κορίστιανη παρουσιάζει συνεχή αύξηση και έτσι διαφοροποιείται από το Σούλι που εμφανίζει ελαφρά κάμψη στην απογραφή του 1592:

 

1521:  χανέδες 40, άγαμοι 16, χήρες 4.

1551:  χανέδες 102, άγαμοι 25

1592:  χανέδες 111, άγαμοι 31

 

Με 5 άτομα ανά νοικοκυριό και 3 ανά χήρα ο πληθυσμός προκύπτει:

 

1521:  228 άτομα

1551:  535 άτομα

1592:  586 άτομα

 

Φορολογικά η Κορίστιανη εμφανίζεται επίσης με αυξανόμενη φορολογική επιβάρυνση έγγειων φόρων:

 

1521:  4.155 άσπρα

1551:  8.000 άσπρα

1592:  8.853 άσπρα

 

Για το 1551 που σώζεται αναλυτική απογραφή, οι φορολογικές επιβαρύνσεις της Κορίστιανης έχουν ως εξής (ποσά σε άσπρα):

 

Σπέντζα                                         3.175

Σιτάρι                                            1.716

Δεκάτη ανάμικτου (σιτ + κριθ.)       924

Μούστος                                        1.200

Δεκάτη κυψελών                                29

Δεκάτη καρυδιών                               21

Δεκάτη λαχανικών                             11

Πρινοκόκκι                                       100

Κότες οικόσιτες                                102

Μύλοι (2)                                            30

Φόρος χορτονομής                            612

Φόρος αποξηραμένων κλπ                  80

 

                                        Σύνολο     8.000

 

Για το 1592 η ανάλυση των φόρων σε άσπρα, έχει ως εξής:

 

Σπέντζα                                        3.525

Σιτάρι                                          1.350

Κριθάρι                                           435

Ανάμικτο                                           29

Μούστος                                       1.200

Δεκάτη κυψελών                                40

Δεκάτη μποστανιών                           70

Δεκάτη καρυδιών                                21

Πρινοκόκκι                                        300

Μύλοι (2)                                             30

Κότες οικόσιτες                                  550

Φόρος χορτονομής                              550

Φόρος λαχανικών                                   70

Φόρος γάμων, αποξηραμένων κλπ       683

 

                                             Σύνολο  8.853 ( Στην απογραφή 9.568)

 

Εντυπωσιάζει η παραγωγή μούστου μια και σήμερα στο Σούλι ουσιαστικά μόνο κληματαριές υπάρχουν. Καθώς και η συλλογή πρινοκοκκιού που κατατάσσει τρίτη την Κορίστιανη σε όλο τον καζά της Παραμυθιάς στα 1592.

Αποκτάται λοιπόν μια εικόνα για την γεωργική παραγωγή της Κορίστιανης αλλά φυσικά παραμένει ζητούμενο η εκτίμηση της πραγματικής ποσοτικής παραγωγής ανά προϊόν με βάση τα στοιχεία της φορολογίας. Ιδιαίτερα αν τελικά ισχύει ότι οι απογραφές γινόντουσαν γύρω στον Απρίλη δηλαδή πριν την σοδειά. Και βέβαια πέρα από τις ιδιαιτερότητες του τοπικού κλίματος την χρονιά της εκάστοτε απογραφής.

 

Πηγές: ΒΟΑ  ΤΤ 273

      ΒΟΑ  ΤΤ 608

      ΒΟΑ  367 Numarali .....