025. Περί φορολογίας του Σουλίου τον 16ο αιώνα

 

Στην προηγούμενη ανάρτηση αναφέραμε μόνο την συνολική φορολογική επιβάρυνση του Σουλίου όπως αναγράφεται στις τρεις οθωμανικές φορολογικές απογραφές δηλ. του 1521 ( 8.552 άσπρα), του 1551( 10.550 άσπρα) και του 1592 ( 13.500 άσπρα).

Για τις δύο τελευταίες απογραφές, που είναι αναλυτικού τύπου, σώζεται και η ανάλυση σε επιμέρους φόρους, που παρουσιάζεται σήμερα.

Υπάρχουν μικρά κενά στην μετάφραση λόγω αδυναμίας ανάγνωσης και κατανόησης, αλλά θεωρούμε ότι προκύπτει η γενική εικόνα με ικανοποιητική επάρκεια.

Πρώτη επισήμανση είναι ότι η επιβάρυνση αυξάνεται όσο περνούν τα χρόνια παρά την δημογραφική στασιμότητα. Διαπίστωση που φαίνεται συμβατή με την εξέγερση του Διονυσίου στην ευρύτερη περιοχή στα 1611  λόγω δυσβάστακτης φορολογίας.

 

Η ανάλυση της φορολογικής επιβάρυνσης για το Σούλι στα 1551 έχει ως εξής (ποσά σε άσπρα, 1 γρόσι = 40 παράδες = 120 άσπρα):

 

Σπέντζα ( ισπέντζε, اسبنجه )                        6.100

Σιτάρι ( χηντά, حنطه ) 30 κοίλα                   1.320

Κριθάρι ( σέϊρ, شعير) 26 κοίλα                     728

Μούστος ( σιρέ, شيره) 55 μεντρέ                    660

Οικόσιτες κότες ( μακιάν, ماكيان )                   210

Χορτονομή ( ρεσμ γκιάχ, رسم كياه )                1.260

.....φόρος γάμου,.... Αποξηραμένα 

( κουρουτμαλίκ, قورتملق )                               262

 

                                               Σύνολο          10.540

 

Αξιοσημείωτη είναι η παραγωγή χορτονομής που δείχνει κτηνοτροφική δραστηριότητα. Παρούσα και η πτηνοτροφία, όπως και η αμπελουργία.

Η παραγωγή σιταριού συγκρίσιμη με αυτή πιο πεδινών περιοχών.

Τέλος, παρότι στην απογραφή καταγράφονται οι εργένηδες, στον υπολογισμό της σπέντζας που γίνεται ανά φορολογούμενο δεν εφαρμόζεται χαμηλώτερη τιμή για αυτούς αλλά ίδια για όλους τους 244 υπόχρεους πρός 25 άσπρα το άτομο. ( Η σπέντζα θεωρείται φόρος για το δικαίωμα καλλιέργειας αλλά υπάρχει και η άποψη σε όψιμη εποχή, ότι ήταν φορολογία για το δικαίωμα στην κατανάλωση χοιρινού κρέατος, και παλαιότερα με άλλες δικαιολογίες).

 

Η ανάλυση της φορολογίας για το Σούλι στα 1592 έχει ως εξής:

 

Σπέντζα ( ισπέντζε, اسبنجه)                           5.900

Σιτάρι ( χηντά, حنطه ) 40 κοίλα                    1.800

Κριθάρι ( σέϊρ, شعير ) 50 κοίλα                    1.450

Ανάμικτο ( μαχλούτ, محلوط ) 1 κοίλο                  29

Μούστος ( σιρέ, شيره ) 150 μεντρέ                 1.800

Οικόσιτες κότες ( μακιάν, ماكيان )                   905

Δεκάτη λιναριού ( κετέν, عشر كتان )                   20

Δεκάτη πρινοκοκκίου ( πρινόκ, عشر برينوك )       50

Φόρος ........                                                         60

Δεκάτη κυψελών ( κουβάν, عشر قوان )                 58

Δεκάτη λαχανικών ( σέπζ, عشر سبز )                  80

Δεκάτη φρούτων ( μαϊβέ, عشر ميوه )                  40

Φόρος χορτονομής ( γκιάχ, رسم كياه )                 905

Νερόμυλοι, 2 ( ασιάμπ, آسياب )                          60

..... φόρος ..... αποξηραμένα

( κουρουτμαλίκ,  قورتملق )                                 342

 

                                                  Σύνολο        13.559

 

Αξιοσημείωτη η διαφοροποίηση στην γεωργική παραγωγή ταυτόχρονα με σημαντική αύξηση των ποσοτήτων των προϊόντων, παρά την στασιμότητα του πληθυσμού.

Η σπέντζα υπολογίζεται για όλους τους υπόχρεους ( οικογενειάρχες και εργάνηδες) προς 25 άσπρα το άτομο. Εξαιρούνται αυτής της φορολογίας οι 3 μουσουλμάνοι κάτοικοι (έτσι 236*25= 5900 άσπρα ).

 

Ας σημειωθεί ότι πέραν του παραπάνω έγγειου φόρου, οι κάτοικοι πλήρωναν και αναλογικό φόρο, τον κεφαλικό ή χαράτσι, που φαίνεται αυτή την εποχή να ανερχόταν σε 50-60 άσπρα ανά κάτοικο. Επίσης η φορολογία της κτηνοτροφίας εφαρμόζονταν χωριστά για τα πρόβατα, ενώ για τις κότες και τους χοίρους, όπως βλέπουμε, μαζί με τους έγγειους φόρους.

 

Στις επόμενες αναρτήσεις θα παρουσιαστούν τα στοιχεία φορολόγησης για δύο χωριά του Παρασουλίου, της Κορίστιανης και της Γλαβίτσας που επίσης εντοπίζονται στις αναλυτικές απογραφές.

 

Πηγές: ΒΟΑ ΤΤ273

      ΒΟΑ ΤΤ608