022. Γνώριζαν κάποιο Σούλι οι σταυροφόροι (1191μΧ);

 

Η γνωστή παλαιότερη χρονολογικά, αναφορά στο Σούλι είναι του 1521. Πρόκειται για οθωμανική φορολογική απογραφή που πέρα από το όνομα αναφέρει τον αριθμό των αρχηγών νοικοκυριών που υπόκεινται σε φορολόγηση καθώς και την συνολική επιβάρυνση. Έχει σωθεί δηλαδή σαν συγκεντρωτική απογραφή και όχι αναλυτική οπότε θα είχαμε και τα ονόματα των φορολογούμενων και την ανάλυση της φορολογίας.

Θα αποτελέσει αντικείμενο μελλοντικών αναρτήσεων μαζί με τις αναλυτικές απογραφές του 1551 και 1592.

Στην σημερινή ανάρτηση παρουσιάζεται μια πρωϊμότερη αναφορά, που σε πρώτη ανάγνωση, θυμίζει το τοπωνύμιο “Σούλι” και βρίσκεται σε μεσαιωνικό χρονικό της Αγγλίας.

Συγκεκριμένα πρόκειται για το “ Χρονικό” του Μάγιστρου Ρογήρου ( Roger of  Howden) που αναφέρεται πέρα από τα κατορθώματα των τότε βασιλέων ( Ερρίκου ΙΙ, Ριχάρδου Ι του Λεοντόκαρδου) και  στην δράση του Φιλίππου της Γαλλίας και στην 3η Σταυροφορία. ( Chronicα magistri Rogeri de Houedene, ed. Stubbs William, London, 1870 vol.3, διαθέσιμο στο διαδίκτυο).

 

Στα 1191 ο Φίλιππος επέλεξε να επιστρέψει από την 3η σταυροφορία στη χώρα του μέσω Ρώμης. Και τούτο προκειμένου να πετύχει από τον Πάπα την απαλλαγή του από την ένορκη δέσμευση που είχε, να μην προβεί σε καμιά πράξη διεκδίκησης απέναντι στον Ριχάρδο όσο αυτός θα απουσίαζε στην σταυροφορία.

Ο συντάκτης του Χρονικού, Ρογήρος, κατ’ευτυχή συγκυρία, άφησε τον Ριχάρδο και ακολούθησε τον Φίλιππο στην επιστροφή. Έτσι αφιερώνει ένα κεφάλαιο για το δρομολόγιο του ταξιδιού επιστροφής που με στόχο τα παράλια της Απουλίας περιλάμβανε τα Επτάνησα. Το ενδιαφέρον μας σε αυτή την αφήγηση επικεντρώνεται στην περιγραφή της προσέγγισης στην Κέρκυρα. Το κείμενο είναι στην λατινική (σ.165):

 

Ad introitum insulae de Cuverfu, versus terram Suliae, est quedam arena periculosa, pratensa per medium ab insula de Cuverfu usque ad ripam Rumaniae,et mare non habet ibi supra arenam plus profunditatis quam quator ulnas et dimidium.

 

και μια πρώτη μετάφραση από το ιστολόγιο μας είναι:

 

.....Παρά την είσοδο της νήσου των Κορυφών προς την στεριά της Σουλιάς, είναι αυτή η επικίνδυνη άμμος εκτεινόμενη από το μέσο προς την νήσο των Κορυφών μέχρις προς την ακτή της Ρωμανίας, και η θάλασσα δεν έχει εκεί πάνω από την άμμο περισσότερο βάθος από 4,5 πήχεις.....

 

Ο όρος Suliae είναι με κεφαλαίο και σε πρώτη εντύπωση φαίνεται να υποδηλώνει τοπωνύμιο ( Sulia) στην γενική ενικού των εις -α πρωτόκλιτων της λατινικής.

Θα μπορούσε να αντιστοιχεί στα ελληνικά στους όρους Σούλια, Σουλία, Σουλιά δηλ. ονομαστική ενικού θηλυκού γένους ή ονομαστική πληθυντικού ουδέτερου γένους με τονισμό σε οποιαδήποτε συλλαβή. 

 

Προφανώς είναι πολλά τα ερωτήματα που ζητούν απάντηση.

Το κυρίαρχο ερώτημα είναι αν όντως πρόκειται για τοπωνύμιο ή απλά για προσδιορισμό στη λέξη στεριά, παρά την χρήση κεφαλαίου γράμματος Σ.

Καθοριστικό λοιπόν είναι τι έννοια μπορεί να έχει στα λατινικά η ρίζα suli.

Το λατινικό λεξικό Κουπιτώρη δεν έχει σχετικό λήμμα. Στο διαδίκτυο επίσης ο όρος μένει αμετάφραστος.

Παρά την δυσκολία στην απόδοση σημασίας στο Suliae, επειδή στη συνέχεια του κειμένου αναφέρεται η ακτή της Ρωμανίας  και όχι η ακτή της Σουλιάς, φαίνεται η ερμηνεία του “ versus terram Suliae” να είναι γενικώτερος προσδιορισμός που δεν έχει σχέση με τοπωνύμιο.

Έτσι αναζητήθηκε η σημασία στο ίδιο το Χρονικό, την οποία θα δούμε στην επόμενη ανάρτηση και που δείχνει προσδιορισμό και όχι τοπωνύμιο.

 

Αν λοιπόν το τοπωνύμιο Σούλι δεν είναι η εξήγηση στην περιγραφή του Χρονικού, τότε το μόνο που θα μένει σαν όφελος είναι μια λατινική ρίζα για την ετυμολόγηση του. Συμβάλλει δηλαδή αυτή η αναφορά με μια νέα εκδοχή που ξεπερνάει τα συνήθη περί αλβανικής ( sul-i) ή ονομαστικής προέλευσης ( Σούλης).

 

 

Αν όμως έχει κάποια σχέση με τοπωνύμιο Σούλι, τότε αυτό διασώθηκε στο γνωστό μας Σούλι ενώ δεν διατηρήθηκε προς τα παράλια. Αν δεν περιλάμβανε εξαρχής αυτήν την ορεινή περιοχή τότε θα μετανάστευσε πιθανώς με μετακίνηση και πληθυσμού από τα παράλια.

Σε θηλυκό γένος το ελληνικό τοπωνύμιο ( δηλ.: η Σουλιά) μας φαίνεται λιγότερο πιθανό από την εκδοχή του ουδέτερου σε πληθυντικό αριθμό ( δηλ.: τα Σούλια). Οπότε λόγω της κατάληξης το μεταχειρίστηκαν στα λατινικά σαν θηλυκό.

 

Ένα ακόμη παράδειγμα του πόσο κρίσιμη αλλά και δύσκολη μπορεί να είναι η αξιοποίηση των αρχειακών τεκμηρίων.

 

 

Πηγή:  https://archive.org/details/chronicamagistri03roge/page/n7/mode/2up