010. Πληροφορίες για τα γεγονότα του 2ου τριμήνου 1803
Την άνοιξη του 1803 ο Ρομιέ πραγματοποίησε περιοδεία στα Επτάνησα για να γνωρίσει όλη την περιοχή ευθύνης του και να διαπιστώσει την στάση του πληθυσμού απέναντι στην Γαλλική Δημοκρατία την οποία σε αναφορά μετά την επιστροφή του χαρακτηρίζει ως πολύ θετική.
Τον αναπλήρωσε ο Αλεξ. Βιγκουρού ( Phil. Alex. Vigouroux) για τους δύο περίπου μήνες της απουσίας του και οι τρεις πρώτες πληροφορίες είναι από αναφορές του.
Η πρώτη αναφορά φαίνεται να πληροφορεί για το τι συνέβη στα Γιάννενα με την επιστροφή εκεί του Φώτου μετα τη ρήξη με τους Σουλιώτες και το περιστατικό αυτοπυρπόλησης της οικίας του, μετά δηλαδή την αποτυχία της διαμεσολαβητικής του αποστολής για λογαριασμό του Αλή. Φαίνεται ότι ο Φώτος είχε παραμείνει αρκετές εβδομάδες στα Χόρτια πριν επιστρέψει στον Αλή χωρίς αποτελέσματα.
Αναφορά Βιγκουρού με ένδειξη ημερομηνίας 14/04/03:
Το ταξίδι στα Γιάννενα αποδείχτηκε μοιραίο για τον Φώτο . Εγκλείστηκε με τους συντρόφους του στις φυλακές του Νησιού στην Λίμνη, οι τούρκοι ακόλουθοι του συνελήφθησαν όπως και όλοι οι τούρκοι και αλβανοί του Μαργαριτίου που βρίσκονταν στα Γιάννενα. Οι γείτονες μας δίνουν μεγάλη σημασία σε αυτήν την υπόθεση και είναι εξαγριωμένοι εναντίον του ( Αλή πασά), δεν γνωρίζουμε τι σκέφτονται στην υπόλοιπη στεριά.
Τέλος ο Αλή, για την ώρα, αρκείται να λάβει, μόνο δύο ετών δοσίματα και απλά να δηλώσουν υποτελείς του και αν δεν θελήσουν να συναινέσουν σε αυτούς τους όρους θα πρέπει να τον περιμένουν ως άγγελο καταστροφής που θα έβαζε όλα στη φωτιά και στο αίμα. Δηλώνει σε ψηλούς τόνους ότι θα μετακινηθεί ο ίδιος στην Παραμυθιά και θα διευθύνει τον πόλεμο εναντίον των Σουλιωτών.
Αυτοί οι δυστυχείς μαζεύουν τρόφιμα και πολεμοφόδια και πάντοτε προσδοκούν ευτυχές γεγονός.
Στην αναφορά του Βιγκουρού της 1η Μαίου 1803 δίνονται πληροφορίες για δεύτερη αποστολή του Φώτου στο Σούλι και περιγράφονται οι όροι που είχαν την αποδοχή του, αλλά που επίσης δεν γίνανε δεκτοί από τους αποκλεισμένους Σουλιώτες.
Ο Αχμέτ αγάς της Αρπίτσας βεβαιώνει ότι ο Φώτο Τζαβέλλας και ο Μπάλιο Χούσο (αρχηγοί των φυγάδων Σουλιωτών) γύρισαν στο Σούλι αφού ενέκριναν στον Αλή την άδεια να εγκαταστήσει ένα πύργο στην χαράδρα της Κιάφας και να τοποθετήσει φρουρά σε αυτόν, και να χτίσει τρεις άλλους πύργους στο εσωτερικό του Μεγάλου Σουλίου που θα έπρεπε να επανδρωθούν κατά τα τρία τέταρτα με Τούρκους και κατά το ένα τέταρτο με Σουλιώτες.
Δεν θα είχε την υποχρέωση να καταστρέψει καμιά οχύρωση από αυτές που θα έπρεπε να κατεδαφιστούν. Ο Αλή δώρησε σε αυτούς τους καπετάνιους πολύ πλούσια ενδυμασία, δύο κουμπούρια και ένα φλωροκαπνισμένο σπαθί.
Οι Σουλιώτες συγκεντρώθηκαν στη συνέχεια μέσα στο φτιαγμένο από τον μοναχό Σαμουήλ φρούριο. Αποφάσισαν ότι ο Φώτος και ο Χούσος θα διωχθούν από τον τόπο του Σουλίου. Όλοι οι κάτοικοι δεν διστάζανε να τους θεωρούν εχθρούς.
Αυτοί οι δύο αρχηγοί, πτοημένοι από την απόφαση των κατοίκων, ζήτησαν προθεσμία για να πάνε στα Γιάννενα και να αγωνιστούν να πάρουν όρους πιό ανεκτούς.
Στην αναφορά Βιγκουρού της 12ης Μαίου 1803 δίνεται η κατάληξη της δεύτερης αποστολής του Φώτου και η ημερομηνία αναχώρησης του από το Σούλι.
Ο αρχηγός Φώτο Τζαβέλλας έγινε πολύ άσχημα δεκτός από τους συμπολίτες του γιατί δεν έφερνε το νέο της καταστροφής του οχυρού σύμφωνα με τα προκαταρκτικά. Σας έχω δώσει με το προηγούμενο σημείωμα τις λεπτομέρειες όλου αυτού καθώς και τις αξιώσεις του Μουχτάρ πασα γιού του Αλή σχετικά με τους προς εγκατάσταση πύργους στο Σούλι. Οι Σουλιώτες που είδαν ότι θέλουν να τους εξαπατήσουν δεν παρέβλεψαν την παγίδα.
Ο αρχηγός Τζαβέλλας θέλησε να είναι ο εκφραστής προς τον Μουχτάρ πασά των αισθημάτων της πατρίδας του και έφυγε από το Σούλι μαζί με μερικούς τούρκους του Μαργαριτιού στις 24 Απριλίου χωρίς να έχει λάβει το σύμφωνο του μοναχού Σαμουήλ ο οποίος έχει μεγάλη επιρροή στους Σουλιώτες. Όλος ο κόσμος περιμένει ότι θα γίνει θύμα της ισχυρογνωμοσύνης του.
Σημ.: Μας ανακοινώνουν από πολλά μέρη ότι ο αρχηγός Τζαβέλλας και οι σύντροφοι του φυλακίστηκαν στα Γιάννενα και συνελήφθησαν και οι τούρκοι του Μαργαριτίου που παρευρίσκονταν.
Δεν αμφιβάλλουμε πλέον για την συνέχιση του πολέμου.
Με την επιστροφή του, ο Ρομιέ με την αναφορά της 23ης Μαίου 1803 πληροφορεί για την αήθη συμπεριφορά του Αλή σε αντιπροσωπεία Σουλιωτών και τις προετοιμασίες και των δύο μερών για πόλεμο.
....Ο Αλή βεζύρης μόλις μετήλθε τηn πλέον επίσημη προδοσία ως προς τους αρχηγούς του Σουλίου. Τους είχε καλέσει με άδεια ελεύθερης διέλευσης για διαπραγμάτευση μαζί τους οριστικής ειρήνης. Έδωσαν πίστη στον λόγο του και μετέβησαν στα Γιάννενα όπου τέθηκαν στα σίδερα. Αυτή η ενέργεια έφερε την οργή στην καρδιά των Σουλιωτών. Οι οποίοι προμηθεύτηκαν πολεμοφόδια και τρόφιμα και προετοιμάζονται να αψηφίσουν τις τρομερές δυνάμεις που ο βεζύρης οδηγεί εναντίον τους που αριθμούν περίπου 20000 άνδρες. Θα έχω παρακολουθήσει για να σας κρατάω ενήμερους για τα αποτελέσματα αυτού του νέου πολέμου.
Στην αναφορά της 28ης Μαίου 1803 ο Ρομιέ γράφει:
...Οι Σουλιώτες κάνουν οπαδούς ακόμη και μεταξύ των τούρκων αγάδων, προετοιμάζονται να αψηφίσουν τις πολυπληθείς δυνάμεις του Αλή Βεζύρη.
Στην αναφορά της 17ης Ιουνίου 1803 ο Ρομιέ σημειώνει:
....Οι Σουλιώτες έκαναν μια επιδρομή στην περιοχή του Αλή πασά και απεκόμισαν πολλά τρόφιμα και απώθησαν πολυάριθμο σώμα στρατού που έστειλε εναντίον τους αυτός ο πασάς.
Στην αναφορά της 23ης Ιουνίου 1803 ο Ρομιέ ενημερώνει για καταδρομική ενέργεια των Σουλιωτών ανδρών και γυναικών:
....Οι Σουλιώτες κρατούν και αψηφούν τις δυνάμεις του Αλή. Ένα τμήμα από 300 άνδρες και 200 γυναίκες αυτού του έθνους έχοντας επικεφαλής την μητέρα του Τζαβέλλα, αρχηγού που έχει συλληφθεί ενάντια στα ανθρώπινα δικαιώματα από τον Αλή, λεηλάτησε εδώ και λίγο καιρό τα παραλιακά χωριά που είναι υποτελή στον βεζύρη και έβαλε στο Σούλι μια σημαντική πομπή ζώων.
Η εγγύτητα των ημερομηνιών κάνει πιθανό οι αναφορές της 17ης και 23ης Ιουνίου να αφορούν στο ίδιο γεγονός.
Στην αναφορά της 9ης Ιουλίου 1803 ο Ρομιέ πληροφορεί για κατάληψη πύργου από τους Σουλιώτες και τις επίμονες προσπάθειες τους για απόκτηση εφοδίων :
..... Οι Σουλιώτες μόλις κατέλαβαν φρούριο που ο Αλή είχε κτίσει στην περιοχή τους. Αιχμαλώτισαν αρκετούς μεταξύ των οποίων και τον μπουλούκμπαση. Γνωρίζω ότι αυτοί οι άνθρωποι χρησιμοποιούν όλα τους τα μέσα για να προμηθευτούν δύο όλμους, μερικά πυροβόλα εκστρατείας και καμιά εικοσαριά εκπαιδευμένους πυροβολητές. Με αυτή την βοήθεια και λίγα χρήματα για απόκτηση σταριού θεωρούν τους εαυτούς τους ασφαλείς.
Πηγή: 57CP Il.Ion. tm 3