001. Άλλο ελάττωμα δεν έχομεν
Στα αρχεία του υπουργείου εξωτερικών της Γαλλίας απόκειται επιστολή Σουλιωτών προς τον Βοναπάρτη. Το αίτημα τους δεν είναι στρατιωτική βοήθεια αλλά διπλωματική παρέμβαση στην Υψηλή Πύλη εναντίον του Αλή.
Ο ιμχ Σαμουήλ και οι Σουλιώτες που υπογράφουν δηλώνουν σεβασμό στον σουλτάνο και πρόθεση να καταβάλουν τα συνήθη δοσίματα αν απαλλαγούν από τον Αλή και αποκατασταθούν τα προνόμια τους.
Ταυτόχρονα δηλώνουν δύο φορές ότι είναι Έλληνες / Ρωμιοί, στοιχείο που καθιστά την επιστολή αυτή το μοναδικό - προ της καταστροφής του Σουλίου- γνωστό γραπτό τεκμήριο αυτοπροσδιορισμού για την προέλευση τους και την υπό διαμόρφωση εθνική τους συνείδηση.
Ιδού επιλεγμένα και χαρακτηριστικά τμήματα της επιστολής με αποκατεστημένη ορθογραφία:
Εξοχώτατε Μποναπάρτε,
Τα βουνά όπου κατοικούμεν εστάθηκαν η φύλαξη των προπατόρων μας.....
...οι προπάτορες μας μας εφύλαξαν ελεύθερους κι εκέρδισαν με τ’άρματα τα προνόμια οπού έχομεν...
...εγνώρισαν την αυτοκρατορίαν των Τούρκων με μικρά δοσίματα οπού η πτωχεία μας, ημπορούσε να δίδει ένας ισπαής, οπού εκατοικούσεν εις Ιωάννινα αυτός ήρχετο από μιαν φοράν τον χρόνο, εις τον τόπον μας κι του εδίναμεν το ισπαηλίκιον του......
.... να ενεργήσει του σκοπού του κι να γένει ο τύραννος της Ελλάδος εφοβήθη μήπως εμείς ως ρωμαίοι τη καρδία, τον εμποδίζομεν κι εστοχάστη τον αφανισμό μας.....
.... έξη χρόνους μας εξαπατά κι όταν δεν μπορεί να τρέξει το σπαθί τρέχει η προδοσία έως πότε ετούτος ο βάρβαρος θέλει μας ξετρέχει τους δύστυχους οπού άλλο ελάττωμα δεν έχομεν πάρεξ να είμεθα έλληνες...
....κι η γενναία και μεγάλη καρδία σου δεν θέλει απαρατήσει τους σουλιώτες αυτοί σε παρακαλούν να ομιλήσεις δι αυτούς την μεγάλην πόρταν την σεβόμεθα ημείς αλλά μισούμεν τον αλή κι αν ομιλήσεις θέλει αφανισθεί.....
...ο θεός να κατευοδώσει κάθε σκοπόν σας Αμήν.
Στο κέντρο της πίσω όψης της επιστολής: σφραγίδα της Κοίμησης της Θεοτόκου Παραμυθιάς και ολόγραφη υπογραφή “σαμουήλ ιερομόναχος ”.
Στο κάτω μέρος της πίσω όψης εξη ολόγραφες υπογραφές με αντίστοιχες προσωπικές σφραγίδες από κάτω τους : κουτζονίκας, δήμος δράκος, Τούσιας ζέρβας, νάσης φώτενας, γκόγκο ντακλής, ζήκο ντζ(ώρτζης)
Το κείμενο έχει 32 αράδες στην πρόσθια όψη και 7 αράδες στην πίσω όψη, όπου επιπλέον ακολουθούν και οι υπογραφές με τις σφραγίδες.
Η επιστολή είναι χωρίς ημερομηνία. Μεταγενέστερα, κατά την αρχειοθέτηση, έχει σημειωθεί στα γαλλικά η ημερομηνία της 1ης Δεκεμβρίου 1803 (Γρηγοριανό).
Η αναφορά (α/α 21) του Αλ. Ρομιέ, γάλλου επιτετραμένου για τις εμπορικές σχέσεις στην Επτάνησο Πολιτεία, με την οποία απέστειλε στον υπουργό των Εξωτερικών στο Παρίσι την επιστολή των Σουλιωτών, είναι γραμμένη στην Κέρκυρα την 1η Δεκεμβρίου 1803 (Γρηγ). Πιθανότατα πρέπει να απαιτήθηκε μέχρι και ένα δεκαήμερο για να φθάσει η επιστολή από το Σούλι στην Κέρκυρα. Φαίνεται λοιπόν ότι η επιστολή γράφτηκε 3-4 εβδομάδες πριν την αποχώρηση από το Σούλι.
Η πρόδηλη σημασία της δήλωσης των υπογραφόντων Σουλιωτών για το ότι είναι Έλληνες, προκειμένου να κατανοηθεί ολόπλευρα, προυποθέτει να ληφθεί υπόψη ποιοί υπογράφουν όπως και ποιοί απουσιάζουν, η μη επίκληση στην χριστιανική πίστη καθώς και οι διακηρύξεις του Ναπολέοντα περι ελληνικού κράτους.
Πηγή: ADEL: 57CP, Il. Ion. v.2