016. Περίπλοκο τέλος
Στην αναφορά της 31ης Δεκεμβρίου ( Γρηγ.) ο Ρομιέ περιγράφει το πολύπλοκο τέλος του αγώνα των Σουλιωτών στα πατρογονικά τους εδάφη.
Σημειώνει 4 ημέρες εντατικών μαχών μεταξύ 3ης και 12ης Δεκεμβρίου (Γρηγ) και έτσι μεταφέρει χρονικά την τελική συνθηκολόγηση σε σχέση με την ανακωχή της 1ης Δεκέμβρη.
Σαν η πλέον σύγχρονη με τα γεγονότα περιγραφή τους, θα πρέπει ασφαλώς να αξιολογηθεί για ανακρίβειες και λάθη αλλά θα πρέπει να θεωρείται απαλλαγμένη από μεταγενέστερες σκοπιμότητες καθώς και ακούσια λάθη λόγω χρονικής απόστασης.
.... Δύο ημέρες μετά την υπόθεση του Σουλίου την οποία σας εξέθεσα στην επιστολή μου της 13ης Δεκεμβρίου ( Γρηγ.)( αρ.17 πολιτ.) οι Σουλιώτες δέχθηκαν επίθεση με την ύστατη ισχύ και μετά μια πολύ πείσμονα μάχη υποχρεώθηκαν να εκκενώσουν με συνθηκολόγηση τις οχυρωμένες θέσεις της Κιάφας και του Κουγκίου που υπερασπίζονταν 400 οικογένειες που έλαβαν την δυνατότητα να αποτραβηχτούν στην Πάργα. Ο καλόγερος (έλληνας παπάς) που διοικούσε αυτή την φυλή εδώ και τρία χρόνια προωθήθηκε με 300 γενναίους στην τελευταία θέση του βουνού ονομαζόμενη Αγία Παρασκευή την οποία είχε οχυρώσει και όπου ήταν η αποθήκη πυρομαχικών. Στις 10, 11 και 12 Δεκεμβρίου (Γρηγ.) κράτησε τις προσπάθειες των Τούρκων, από τους οποίους σκότωσε ή τραυμάτισε 400 άνδρες, αλλά κατόρθωσαν να του διακόψουν το νερό.
Την 17η Δεκεμβρίου (Γρηγ.) ήλθε προσωπικά ο πασάς στο Σούλι με τους μητροπολίτες Ιωαννίνων και Άρτας για να προσπαθήσει ...( δύο γραμμές κείμενο προβληματικής φωτογράφισης μη αναγνώσιμο) .... υποχρεώθηκε να συνθηκολογήσει. Ένας όρος ότι οι εγκλεισμένοι Σουλιώτες στην Αγία Παρασκευή θα μπορούσαν να αποσυρθούν με τα όπλα και τις αποσκευές τους στην Πάργα, και για να ξεπεράσει κάθε δυσκολία, ο ίδιος ο Αλή έγραψε στους προεστούς της Πάργας για να τους καλέσει να δεχτούν τους Σουλιώτες οι οποίοι ήταν ελευθεροι να πάνε όπου θα επιθυμούσαν. Όμηροι δόθηκαν από τα δύο μέρη. Η Αγία Παρασκευή εκκενώθηκε και δεν έμεινε εκεί παρά ο καλόγερος με 4 συντρόφους του για να παραδώσει όλα τα πολεμοφόδια στα χέρια του Βελή πασά γυιού του Αλή. Αυτός δεν θέλησε να πάει προσωπικά και έστειλε εκεί δύο από τους στρατηγούς του. Μόλις εισήλθαν στο παράπηγμα του καλόγερου αυτός έβαλε φωτιά στην πυρίτιδα και ανατινάχθηκε μαζί με τους 4 συντρόφους και τους δύο τούρκους στρατηγούς. Έτσι χάθηκε αυτός ο γενναίος άνδρας που με μια χούφτα γενναίους αγωνίστηκε για τόσο μεγάλο χρόνο όλες τις οθωμανικές δυνάμεις.
Δεν ήταν γνωστό παρά το όνομα του Σαμουήλ, ήταν άγνωστη η περιοχή καταγωγής του, μίλαγε γλώσσες ζώσες και αρχαίες, ήταν μηχανικός, πυροβολητής, χυτευτής κανονιών, τεχνίτης και ατρόμητος στρατιώτης. Λίγες μέρες πριν αυτή την καταστροφή ένας φίλος του ήλθε ...
( να με συναντήσει ;;; /μη αναγνώσιμο λόγω αστοχίας στην φωτογράφιση) ... εκ μέρους του και μου είπε ότι ειναι αποφασισμένος να πεθάνει με ένα τρόπο που θα διεγείρει τον θαυμασμό του γαλλικού έθνους.
Σύστηνε τους συμπατριώτες του στον Πρώτο Σύμβουλο.
Η αναφορά στην Κιάφα είναι ασύμβατη με τις άλλες πηγές καθώς και τα περί ανακωχής της 1ης Δεκέμβρη και δημιουργεί σύγχυση. Αν κρατηθούν οι πληροφορίες αποκλειστικά για το Κούγκι, τότε αυτές γίνονται πιο κατανοητές.
Επίσης προβληματίζει η αναφορά σε άφιξη του Αλή στο Σούλι στις 17 Δεκέμβρη, η ανάμιξη του στην τελική συμφωνία του Σαμουήλ με τους μητροπολίτες και η δήθεν επιστολή του προς τους Παργινούς να δεχτούν τους Σουλιώτες. Πρόκειται για λάθη μια και σώζεται στα ΓΑΚ Αρχεία Κέρκυρας σαν αντίγραφο ένα έγγραφο του Αλή προς τους Παργινούς με ημερομηνία 16 Δεκέμβρη από το Σούλι όπου δηλώνει ότι “ σήμερον ήλθαμεν εδώ εις το κακοσούλι”. Χαρακτηριστικά ο τόπος σύνταξης του εγγράφου δηλώνεται ως “Σούλιθεν”.
Σαυτήν ζητάει από τους Παργινούς ακριβώς τα αντίθετα, δηλ να διώξουν και να παραδώσουν τους Σουλιώτες. ( Δημοσίευση Σάρρος, Ηπ.Χρον. 1926, σ.154). Σαν αντίγραφο που γίνηκε στην Πάργα και εστάλη στην Επτάνησο Πολιτεία η ημερομηνία γράφεται στο Γρηγοριανό ημερολόγιο.
Ασφαλώς εντυπωσιάζει η έκταση της αναφοράς του Ρομιέ για τον Σαμουήλ και βέβαια τα λεπτομερή στοιχεία που παραθέτει.
Αξιοσημείωτη η προαναγγελία του εντυπωσιακού τέλους του από τον ίδιο, μέσω ενδιάμεσου προσώπου, απευθείας στον Ρομιέ. Μάλιστα συνοδευόμενη από σύσταση των Σουλιωτών στον Ναπολέοντα.
Σημαντική και η πληροφορία ότι ούτε τότε, στα 1803, ήταν γνωστή η καταγωγή του Σαμουήλ!
Πιο πειστική τέλος και η πληροφορία ότι ήταν σε θέση να χυτεύει πυροβόλα, ή τουλάχιστον πιο πειστική από την θρυλούμενη κατασκευή από κορμούς γκορτσιάς με ενισχυτικά τσέρκια.
Τέλος αν ο Σαμουήλ με τους Σουλιώτες της Αγίας Παρασκευής χάσανε την πρόσβαση σε νερό στις 12 Δεκέμβρη (Γρηγ) και δέχτηκαν τους όρους από τον Βελή που δημοσιεύει ο Περραιβός (εκδ. 1857/ σ.151), τότε η ανατίναξη του Κουγκίου θα μπορούσε πράγματι να έγινε στις 15 Δεκέμβρη (Γρηγ) αφού θα είχε φύγει και η ομάδα Σουλιωτών του Κουγκίου που εμφανίστηκε στην Πάργα στις 16. Δηλαδή πριν την άφιξη του Αλή στο Σούλι και σε συμφωνία με την ημερομηνία της σχετικής με την ανατίναξη ενθύμησης της Σωπικής ( 3 Δεκέμβρη 1803 Ιουλιανό).
Πηγές: ADEL, 57CP Il.Ion. tm3
ΓΑΚ Αρχεία Κέρκυρας/ ΑΙΓ/ Επτάνησος Πολιτεία Φ.4