006. Ιμχ Σαμουήλ σε δράση
Στα Αρχεία του Πολέμου, της εποχής του Ναπολέοντα, στην Γαλλία, και πιο συγκεκριμένα σε φάκελλο της Στρατιάς της Νάπολης, απόκειται και τετρασέλιδη επιστολή υπογραφόμενη από τον Πέτρο Κυπριώττη (Pietro Cypriotti) που απευθύνεται στον στρατηγό Guvion Saint Cyr.
Στόχος του συντάκτη είναι να υποκινήσει και να υποβοηθήσει με πληροφορίες την επεμβαση των Γάλλων για απελευθέρωση της ευρύτερης περιοχής.
Αναφέρεται στα δεινά των Σουλιωτών και στη συνέχεια, διαπιστώνοντας ότι και όλοι οι άλλοι τριγύρω βιώνουν δυσκολίες - σημειώνονται μάλιστα ονομαστικά η Πρέβεζα, Βόνιτσα και Πάργα - καταλήγει πως Έλληνες και Εβραίοι σε Ήπειρο και Ρούμελη, έχουν την ίδια προσδοκία για απελευθέρωση από τους Γάλλους.
Το κείμενο δεν παραλείπει δοξαστικές εκφράσεις και ευχές για τον Ναπολέοντα.
Η επιστολή είναι στα Ιταλικά και έχει ημερομηνία 24/01/1803 (Ιουλιανό, δηλ. 5/2/1803 στο Γρηγοριανό), τόπος σύνταξης είναι η Πάργα και συνοδεύεται στο αρχείο από γαλλική μετάφραση.
Υπάρχει στο τέλος σημείωση του γραμματέα του στρατηγού ότι ο Κυπριώτης του είχε στείλει και στο παρελθόν επιστολές που ήταν αληθείς.
Οι πληροφορίες σουλιώτικου ενδιαφέροντος αφορούν στην δράση και τις απόψεις του ιμχ Σαμουήλ, στην ύπαρξη έστω και στοιχειώδους πυροβολικού στο Κούγκι, στην στάση του Φώτο Τζαβέλλα και στην συμπεριφορά των Παργινών προς ομάδα προσφύγων Σουλιωτών.
........
Ο Βελή πασσάς των Ιωαννίνων γυιός του Αλή μεταχειρίστηκε την πλέον επονείδιστη πρακτική δια μέσου του Χασάν αγά για να μπορέσει να φέρει την διχόνοια ανάμεσα στους Σουλιώτες, να τους διαιρέσει σε μέρη και έτσι να πετύχει το σκοτεινό του σχέδιο.
Δεν απείχε πάρα πολύ από την πραγμάτωση, το γεμάτο με πουγγιά έργο του . Ένας από τους πλέον γενναίους αρχηγούς ονομαζόμενος Φώτο Τζαβέλλας, δελεάστηκε από τον παραπάνω Χασάν αγά, με την υπόσχεση δώρου 400 πουγγιών προκειμένου αυτός να αποχωρήσει με τους γενναίους του προσφέροντας σε αυτούς τόπο ασύλου. Η κακή διάθεση μεταξύ τους προωθήθηκε καλά. Έφερε σε αντίθεση το ένα μέρος με το άλλο και σχεδόν πιάστηκαν στα χέρια. Απροσδόκητα βλέπουνε να καίγεται η οικία του Τζαβέλλα από αυτόν τον ίδιο και να αποχωρεί σε γειτονική θέση του Σουλίου με μέρος των ανδρών του μέχρι 50 τον αριθμό.
Κάποιος ιερομόναχος με όνομα Σαμουήλ από την πόλη της Παραμυθιάς μετακινημένος στο Σούλι από την αρχή του πολέμου, κάτοχος ένός φρουρίου χτισμένου με τα χέρια του πάνω στο στενό της Κιάφας, εξοπλισμένο με μόνο τρία κανόνια μικρού διαμετρήματος, συγκάλεσε πολεμικό συμβούλιο και άμεσα μαζεύτηκαν στους περίβολους αυτού του μικρού κάστρου.
Δεν μπορούσε να υπάρξει πιο ευτυχής στιγμή. Ένας γενναίος στρατηγός δεν θα ήξερε να εμβάλλει το κουράγιο σε τέτοιες ανεκπαίδευτες αλλά παλληκαρίσιες ψυχές.
Τους λέγει: Αδέλφια είμαστε στην κορυφή του στόχου, η δύναμη που έρχεται εναντίον μας είναι σημαντική, και ο Αλή ο εχθρός μας έχει αποφασίσει την έφοδο. Αυτή θα είναι η τύχη μας, αλλά σας συνιστώ να μην είστε άπληστοι στην λαφυραγωγία των πτωμάτων, όπως το πράξατε στον περασμένο πόλεμο. Μείνετε σταθεροί στις θέσεις σας, πλήττοντας τον εχθρό και έτσι θα κάνουμε μια λαφυραγωγία πιο δαψιλή. Δεν είμαστε σε σημείο να εκθέσουμε σε κίνδυνο την ζωή, αλλά έχουμε ανάγκη να την θυσιάσουμε για να σώσουμε την πατρίδα. Σας υπόσχομαι ότι μέσα στο μήνα του Αυγούστου αυτού του έτους θα φθάσει ο μεγαλόψυχος ελευθερωτής μας.
Οι προμήθειες μας δεν είναι άφθονες και γιαυτό σας συγχωρώ, και τρώτε χωρίς περιορισμό μη τηρώντας ούτε νηστείες ούτε σαρακοστή. Και αν αυτές οι προμήθειες τελειώσουν δεν θα πρέπει να μας προκαλέσουν φρίκη τα πτώματα, αλλά είμαστε υποχρεωμένοι να φάμε από αυτά για να τραφούμε προκειμένου να σώσουμε την πατρίδα.
Έκανε τέτοιο αποτέλεσμα που άμεσα έβαλαν κάτω την διχόνοια, και επιστρέφοντας στην πρώτη ενότητα, προσκάλεσαν τον γενναίο αρχηγό Τζαβέλλα υποσχόμενοι να του αποζημιώσουν την ζημιά που έπαθε και έτσι με πανηγυρικό όρκο αφοσιώθηκαν στην θυσία καλύτερα παρά στην παράδοση.
Ιδού Στρατηγέ μια επιβεβαίωση της απόφασης τους. Υπήρχε ένας αριθμός 100 ή περισσότερο οικογενειών μη μάχιμων που διατάχθηκαν να προσφύγουν στην Πάργα για να μην φθείρουν τις προμήθειες. Βρισκόμουν εκεί στις 17 Ιανουαρίου το βράδυ ( ήταν Σάββατο), όταν είδα να φθάνουν αυτοί οι δυστυχείς συνοδευόμενοι από 50 οπλισμένους άνδρες. Οι κοτζαμπάσηδες τους κυνήγησαν , σας απαλλάσω από τις φρικτές εικόνες κλαυθμών αυτών των άτυχων και των κραυγών των παιδιών τους βλέποντας να απωθούνται έτσι, υποχρεώθηκαν τελικά να καταφύγουν στα γειτονικά βουνά χωρίς άσυλο και τροφές σε σημείο να πεθαίνουν μερικοί κάθε νύχτα.
Σε τέτοια κατάσταση βρίσκονται όλα τα χωριά του Φαναρίου, αυτά της Παραμυθιάς και πολλά άλλα. Οφείλω όμως να ομολογήσω ότι οι προαναφερόμενοι κατζαμπάσηδες και κάτοικοι της Πάργας έκαναν αυτές τις πράξεις με τα μάτια γεμάτα δάκρυα αλλά δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά.
Αυτός ο δυστυχής τόπος τους έχει δώσει κάθε βοήθεια που τους επέτρεπε η στενότητα των οικονομικών τους.
Στη συνέχεια αναφέρεται σε απόκτηση από τον Αλή -μετά την εκστρατεία στη Σόφια- φιρμανιού να διοικήσει τις πρώην βενετσιάνικες κτήσεις που δεν έχει γνωστοποιήσει ακόμη στον Αμπντουλλάχ μπέη και σε άλλους ισχυρισμούς του Αλή για έλεγχο παράκτιων περιοχών αγάδων.
Αναφέρεται και σε πρόσφατες πληροφορίες από Μωριά για ενημέρωση όλων των ελλήνων και εβραίων κατοίκων περί δύο φιρμανιών του σουλτάνου για μη κατάθεση όπλων από τους Τούρκους και για θερμή υποδοχή γαλλικού στόλου σε περίπτωση άφιξης του εκεί.
Συμπερασματικά η επιστολή μας διαφωτίζει:
- για τις απόψεις του Σαμουήλ και έτσι αμφισβητεί τα λεγόμενα του Περραιβού για παρότρυνση στην απραξία των Σουλιωτών.
- ότι δεν υπάρχει σύνδεση της υποτιθέμενης αποστολής του Μπότσαρη ( Περραιβός, σ.113) με την στάση του Τζαβέλλα και τις κινήσεις του. Αντίθετα πληροφορεί για χωριστή διαπραγμάτευση του Φώτου με ανταλλάγματα για αποχώρηση. Επιβεβαιώνει την καταστροφή του σπιτιού του από τον ίδιο, από όσα σχετικά γράφει ο Περραιβός ο οποίος όμως ούτε καν υπαινίσσεται διαπραγμάτευση του Τζαβέλλα με τον Χασάν Τσαπάρη.
Η επιστολή χρονολογεί λοιπόν όλες αυτές τις εξελίξεις στα τέλη του 1802 ως τα τέλη του Ιανουαρίου 1803. Φαίνεται λοιπόν να πρόκειται για μια πρώτη μετάβαση του Φώτου στο Σούλι για να ακολουθήσει και δεύτερη 2-3 μήνες μετά, όπως θα δούμε σε επόμενη ανάρτηση.
Τέλος ο Αλή αναφέρεται ως “.. τώρα Ρουμελή Βαλεσή “ που είναι μια ισχυρή ένδειξη ότι κοντά στα τέλη του 1802 είχε ήδη αναλάβει αυτά τα καθήκοντα ( βλ. Ψιμούλη σ.402 και Αρχείο Αλή Πασά Γενναδείου Βιβλιοθήκης σ.324).
Πηγή: SHD GR C5 2