040. Πληροφορίες για την θυσία στην Ρινιάσα
Ο Ρομιέ, Γάλλος εκπρόσωπος στην Επτάνησο Πολιτεία, στην αναφορά του της 29ης Ιανουαρίου 1804, δηλαδή εβδομάδες μετά την αποχώρηση των Σουλιωτών από το Σούλι ενημερώνει τον υπουργό του για τις κινήσεις του Αλή και το τέλος της Δέσπως Μπότση. Μαρτυρίες δηλαδή σύγχρονες με τα γεγονότα και εξ αυτού άξιες καταγραφής.
Συγκεκριμένα, αφού αναφέρει την επιστροφή του Αλή στα Γιάννενα, γράφει:
..... Άφησε 1000 άνδρες στην θέση του Σουλίου, όλοι οι Έλληνες που είχαν χρησιμοποιηθεί στην πολιορκία αυτών των φαραγγιών στην μεταφορά του στρατού του έλαβαν την έγκριση να αποτραβηχτούν στις εστίες τους, προειδοποιημένοι ότι θα πρέπει να είναι έτοιμοι να συγκεντρωθούν στα Γιάννενα στις πρώτες μέρες του Μαρτίου.
.
.
.
Ιδού μια νέα ηρωική πράξη των γυναικών των δύστυχων Σουλιωτών που είναι συνέχεια αυτής στο βουνό του Ζαλόγγου που σας γνώρισα με την επιστολή μου της 4ης Ιανουαρίου 1804.
Ο Γιωργάκης Μπότσης Σουλιώτης καπετάνιος με μια εικοσάδα οικογενειών περικυκλώθηκε από τον πασά κοντά στην Ρινιάσα. Είχε τριάντα γυναίκες ή παιδιά. Ο Γιωργάκης βλέποντας το αδύνατο της αντίστασης πήγε στους Τούρκους για να πετύχει μια έντιμη συνθηκολόγηση, τον κράτησαν αιχμάλωτο.
Οι αρματωμένοι συμπατριώτες του αναζήτησαν να σωθούν στα βουνά.
Οι γυναίκες και τα παιδιά έμειναν στην θέση, η σύζυγος του Σουλιώτη καπετάνιου ρώτησε τις συντρόφους της εάν προτιμούσαν τον θάνατο από την ατίμωση που τις περίμενε πέφτοντας στα χέρια των Τούρκων. Όλες είπαν ότι άξιζε καλύτερα να πεθάνουν, συγκεντρώθηκαν γύρω από ένα κιβώτιο με φυσίγγια όπλου που οι σύζυγοί τους είχαν αφήσει. Η σύζυγος του Μπότση έβαλε η ίδια φωτιά και ανατινάχθηκε μαζί με τις δυστυχείς συντρόφους της και τα παιδιά τους.
Μία από αυτές που από ευτυχή συγκυρία δεν χάθηκε από την έκρηξη και η οποία μπόρεσε να μεταφερθεί στην Πάργα, είναι παραδομένη στην πιο έντονη απελπισία για το να μην έχει μπορέσει να μοιραστεί την δόξα των συμπατριωτισσών της.
Με βάση την χρονολόγηση που παρουσιάζουν οι Ι. Λαμπρίδης και Σπ. Αραβαντινός, το περιστατικό έλαβε χώρα στις 31 Δεκεμβρίου 1803 ( Γρηγ. Ημερ.) κατά δε τον Π.Α.Σ. (Σαλαπάντα ) στις 4 Ιανουαρίου 1804. Έτσι η αναφορά του Ρομιέ εμφανίζεται να έχει μεγαλύτερη καθυστέρηση από το συνηθισμένο.
Αξιοσημείωτη είναι η λεπτομέρεια για την εξήγηση της απουσίας του Γιωργάκη Μπότση καθώς και η απρόσμενη επιλογή των υπόλοιπων ενόπλων, όπως και η διάσωση μιας γυναίκας.
Πηγή: ADEL/ 57CP Il.Ion. tm 4

